Instalacje geotermalne – koszty, warunki środowiskowe, dofinansowanie, czy to się opłaca…?

Geotermia jest w pełni ekologiczna oraz zaliczana do odnawialnych (i właściwie niewyczerpywanych) źródeł energii. Instalacja geotermalna opiera się na cieple wytwarzanym przez jądro Ziemi, które przenika przez poszczególne warstwy skorupy ziemskiej, kumulując się w skałach i podziemnych zbiornikach wody.

Specjalne odwierty i instalacje pozwalają dotrzeć do tych zasobów energii i wykorzystać ją do celów grzewczych.

Instalacje i warunki środowiskowe

W Polsce energię pochodzącą z geotermii można pozyskiwać na terenie prawie całego kraju, ale tylko na mniej niż połowie tego obszaru inwestycje w instalacje geotermalne są opłacalne. Warunkiem opłacalności jest odpowiednia temperatura podziemnych wód (minimum 65ºC na głębokości 2 km), ich wydajność oraz niskie zasolenie. Opłacalność wzrasta w sytuacjach, gdy ciepłe wody są umieszczone płycej (mniejsze koszty wiercenia i instalacji) oraz gdy ich temperatura jest wyższa.

Działanie instalacji geotermalnych polega na pobieraniu ciepła z wód lub pary wodnej i odpompowywaniu ich pod ziemię w celu ponownego nagrzania. Sposób ten wykorzystywany jest przy źródłach o wysokiej temperaturze i wydajności, najczęściej w formie elektrowni geotermalnych, ale znajduje zastosowanie również w warunkach domowych (można pozyskiwać energię cieplną budując instalacje pionowe – głębokie, wymagające odwiertów). Drugą metodą, nie wykorzystującą głęboko położonych zasobów wód geotermalnych, są instalacje płytkie, poziome (wkopane na ok. 1,5m pod powierzchnią gruntu). Pobierają one energię z ziemi i powietrza, jednak wymagają posiadania wystarczającej przestrzeni do ułożenia rur (równej przynajmniej dwukrotnej powierzchni domu).

Koszty

Tym, co zachęca do inwestowania w geotermię, jest niski koszt pozyskiwania energii. Gorące źródła ogrzewają się samorzutnie – jedynymi opłatami, które trzeba ponieść, są koszty prądu (praca pompy) oraz serwisowania instalacji (wody geotermalne są zazwyczaj mocno zasolone). Uzyskiwane w ten sposób ciepło jest zazwyczaj tańsze od popularnego ogrzewania węglowego lub olejowego (aczkolwiek nie jest to regułą).

Dużą barierą dla większości inwestorów jest jednak sam koszt poszukiwania wód geotermalnych i budowy instalacji. Zbudowanie pionowej instalacji geotermalnej muszą każdorazowo poprzedzić badania i odwierty, potwierdzające istnienie źródeł oraz możliwość (opłacalność) ich wykorzystania do celów grzewczych. Oznacza to nie tylko dużą czasochłonność całej inwestycji, ale również duże koszty wejścia. Wykonanie odwiertów dla elektrowni geotermalnej to kwoty rzędu kilkudziesięciu mln zł, przy domowych instalacjach trzeba liczyć nawet 150zł za 1m głębokości. Znacznie tańsze są instalacje poziome (koszt rur, mieszaniny glikolu z wodą, która będzie w nich krążyła oraz wykopu pod instalację). W obu przypadkach trzeba zainwestować jeszcze w pompę ciepła (wraz z instalacją to koszt kilkudziesięciu tys. zł). Sprawia to, że pionowa instalacja geotermalna to inwestycja raczej długofalowa i finansowo niedostępna dla przeciętnego właściciela budynku  – zwrotu poniesionych kosztów można się spodziewać najwcześniej po kilku – kilkunastu latach (w zależności od warunków środowiskowych). Szybciej zwróci się tańsza instalacja pozioma. Powstają jednak inwestycje gminne (takie jak np. Geotermia Podhalańska), które tworzą geotermalne sieci ciepłownicze, zaopatrujące w ekologiczne ciepło mieszkańców danego obszaru. Pozyskiwane z takiej sieci ciepło jest tańsze, niż produkowane w elektrowniach węglowych.

Dofinansowanie

Na poszukiwania wód termalnych oraz badania związane z możliwością ich wykorzystania w ramach instalacji geotermalnej można pozyskać dofinansowanie z budżetu państwa. Dotacje na ten cel udzielane są przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w ramach programu 4.3 ale mogą z nich skorzystać tylko instytucje wymienione w ustawie Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947, z późn. zm.). Przedsiębiorcy zajmujący się geologią i hydrogeologią mają do dyspozycji program 4.1, w ramach którego można prowadzić badania dotyczące możliwości wykorzystania energii geotermalnej. Programy dofinansowania indywidualnych instalacji geotermalnych prowadzą również lokalne samorządy, o szczegóły warto więc zapytać w swojej gminie lub powiecie.

Zobacz także: „Ogrzewanie przez system kominkowy – koszty, zalety i wady”